Smeltende Aletschgletsjer in Zwitserland: natuurlijk proces of menselijk ingrijpen?
Klimaatverandering: Hoezo klimaatverandering? heet het boek van Pier Vellinga, IPCC-er van het eerste uur, en succesvol fundraiser voor klimaatgerelateerde onderzoeksprogramma's. Als je alleen op de titel af zou gaan denk je: o, er is dus niets aan de hand? Inderdaad ontbreekt alarmistisch taalgebruik, en dat is een verademing in het gepolariseerde klimaatdebat. Maar als je fijner gaat kijken zie je vooral gemiste kansen.
Het is jammer dat Vellinga zich zo vastgebeten heeft in het broeikasverhaal van het IPCC, want daardoor ontgaat hem een aantal opvallende zaken. Het is hem ontgaan, dat ondanks het feit dat de mens bijna honderd delen per miljoen CO2 in de atmosfeer heeft gebracht, de gevolgen daarvan nog absoluut niet aantoonbaar zijn. Het IPCC baseert haar bewijs over de invloed van de mens met name op de temperatuurontwikkeling in de laatste vijftig jaar, maar ondanks de voortdurende stijging van het CO2 gehalte in de atmosfeer is in de helft van die vijftig jaar de temperatuur gedaald of gelijk gebleven. Ook is het hem ontgaan hoezeer de temperatuurfluctuaties in de laatste eeuw parallel lopen met de grootschalige, maar onbegrepen interne oscillaties van de oceanen, met name de Pacific Decadal Oscillation. De gemiddelde wereldtemperatuur van de laatste decennia is lager dan die in de middeleeuwen, toen van CO2 uitstoot nog geen sprake was. De gletsjers waren zelfs in de Romeinse tijd kleiner dan op dit moment, en de zeespiegel stijgt niet sneller dan in de vorige eeuw. Hoezo, klimaatverandering?
In de vorige warme periode, tussen de twee laatste ijstijden in, wás de zeespiegel zes meter hoger dan nu, waarschijnlijk doordat de Groenlandse ijskap toen grotendeels was afgesmolten - maar zonder tussenkomst van de mens. Ecosystemen migreerden aan het eind van de laatste ijstijd bijna driemaal zo snel noordwaarts als nu, en als planten en dieren nu moeite hebben om zich aan te passen komt dat niet doordat het warmer wordt, want dat zijn ze wel gewend, maar omdat wij hun leefgebieden hebben vernietigd.
Ja, zegt Vellinga, maar er kunnen kantelpunten optreden waardoor het plotseling mis kan gaan. Maar hij vergeet daarbij dat kantelpunten twee kanten uit kunnen gaan: het is volgens gerenommeerde astrofysici absoluut niet uitgesloten dat we in plaats van naar een opwarming van het klimaat juist op weg zijn naar een nieuwe Kleine IJstijd. Maar Vellinga noemt de invloed van de zon een fabel, een weinig wetenschappelijke manier van argumenteren.
Hoe zit het nu écht?, vraagt Vellinga retorisch in het begin van zijn boek. Ik zou zeggen, lees het boek De Staat van het klimaat van Marcel Crok, en je weet het.
Salomon Kroonenberg
Salomon Kroonenberg is hoogleraar Geologie aan de Technische Universiteit Delft en schrijver van het boek: De menselijke maat: de aarde over tienduizend jaar
